19 қазанда Шымкентте бірнеше Мәдени іс-шараларды біріктірген Bereke-fest іс-шарасы өтті, деп хабарлайды ELITAR.KZ “Шымкент панорамасына” сілтеме жасай отырып
Ауыл шаруашылығы жәрмеңкесі, әдет – ғұрыптар мен әдет-ғұрыптарды жаңғырту, қала экономикасының дамуына зор үлес қосқан шымкенттіктерді марапаттау-өткен сәрсенбіде “Наурыз”алаңында болып жатқан оқиғалардың толық емес тізімі.
Концерт пен ресми бөлім басталғанға дейін қала тұрғындары отандық өндірушілерден арзан және сапалы өнімдер сатып алды. Ет, шұжық, ірімшік, бал, көкөністер, жемістер, кондитерлік өнімдер – ауылшаруашылық жәрмеңкесінің көптігі мен бағасы таң қалдырды. “Наурыз” алаңына азық-түлік үшін келгендердің бәрі сатып алусыз қалмады.
Алайда, қажетті заттарды сатып алғаннан кейін жәрмеңкеге келушілер кетуге асықпады – мұнда көруге болатын нәрсе болды. Алаңның екі жағында халық қолөнершілерінің бұйымдары салынған есептегіштер орналасқан. Көз бірден дерлік жалған ою-өрнектермен және тастармен безендірілген седлаларға байланған. Құрбанәлі Ағаділов Седланың 20 түрін қалай жасау керектігін біледі.
“Қазақстанның оңтүстік өңірінде қазақ седлалары ежелгі заманнан бері жасалып келген. Қазақтар ер – тоқымның ең көп түрін жасағаны белгілі-30-дан астам түрі! Әр седланың өз атауы бар. Менің ұстазым-атақты Әзімбай Нұрбеков. Оның отбасында жеті ұрпақ седла жасаумен айналысқан. Сол күндері ер-тоқым Моңғолияға жіберіліп, оның орнына мал алынды. Міне, менің өнімдерім. Бұл жай тері емес. Біріншіден, ағаш-ер-тоқымның негізі, оның қаңқасы, содан кейін мен түйенің терісімен жабамын. Содан кейін ғана Мен бәрін былғарымен жауып, металдан жасалған ою-өрнектермен немесе тастармен безендіремін”, – дейді К. Ағаділов.
Ол седлаларды экспортқа шығарады, оларды Ресейге, Түркияға, Моңғолияға, Өзбекстанға, Қырғызстанға және Қытайға жібереді. Ол 50 жыл бұрын тапсырыс бергенін айтады. Бірақ оқушылар аз, өз өнерін жеткізетін ешкім жоқ.
“Мен қазірдің өзінде қартайдым, біз өз қолөнерімізді тапсыруымыз керек, өйткені ол өмір бойы тамақтандырады. Бір ер-тоқымның құны 80 мыңнан бір жарым миллион теңгеге дейін. Сіз Айына бірнеше седла жасай аласыз”, – деп түсіндіреді шебер.
Жақын жерде Тараздан келген шебер Сәлім Үсібалиева болды. Ол ормек технологиясы бойынша тоқумен айналысады.
“Бұл ежелгі өнер, машиналар қолдан жасалған кезде пайда болды. Дәстүрді жаңғырту қиын болды, ақпарат іздеді. Үлгіні алдыңғы жағында болатындай етіп шығару өте қиын. Менің студентім Майра болды-этникалық қазақ, бірақ Қытайда тұрады. Міне, ол осындай техникада жұмыс істеді. Бірақ мен түсіндіре алмадым. Мен өзім оның матасының ленталарын шешіп, үйрендім, оның қалай жасалғанын көрдім. Қазір өзім оқимын”, – дейді С.Үсібалиева.
Сауда, көрме және шебер дүңгіршектерден сәл алыста виртуоз-аспаздар Палау дайындаған үлкен қазандар орналасқан. Әлібек Чемиров 60 келі Ташкент палауын дайындады. Ол үшін оған 60 кг күріш, 60 кг сәбіз – сары және қызыл, 40 кг сиыр еті, 20 литр өсімдік майы және сегіз килограмм пияз қажет болды дейді.
“Мен әрқашан тек мақта майымен Палау жасаймын. Ол тағамға ерекше дәм мен дәм береді. Дәл осындай майға ет қуыру жақсы, содан кейін ол өзінің барлық дәмі мен хош иісін береді”, – деді Әлібек Чемиров.
Палау барлық тілек білдірушілерді емдеді.
Көптеген көрермендерді №2 музыкалық қалалық мектептің мұғалімі Маржан Керімшеева мен оның оқушысы Ханифа Фубей жинады. Олар ортеке техникасында домбырада ойнады. Бұл әдіс балаларды домбырада ойнауға тезірек үйретуге мүмкіндік береді. Шынында да, саусақтардың қозғалысы кезінде бұрандалы ешкі түріндегі топсалы ойыншық “билей” бастайды. Көрермендердің пікірінше, көптеген адамдар музыкалық аспапта ойнаудың мұндай техникасын алғаш рет көрген.
Қалалық әдет-ғұрыптар орталығы директорының орынбасары Райхан Алтыбаева Bereke-fest-тің басты мақсаты Қоянды жәрмеңкесін жандандыру екенін айтты.
“Бұл іс-шара дәстүрге айналуы керек. Мұнда дәстүрлі саудадан басқа, біз адамдарға, тұрғындар мен қонақтарға ежелгі әдет-ғұрыптар мен әдет-ғұрыптар туралы көрсетеміз және айтамыз. Біздің орталықтың қызметкерлері бір ай бойы дайындаған іс-шараға 500-ге жуық адам қатысты. Бұл актерлер мен спортшылар, студенттер мен оқытушылар, қала белсенділері. Сонымен қатар, Түркістан облысының алты ауданынан қазақ халқының дәстүрлі әндері – терме мен арнауды орындайтын әртістер келді”, – дейді Райхан Алтыбаева.
Естеріңізге сала кетейік, XIX ғасырда Қазақстан аумағында белгілі бір мәдени орталық болған Қоянды жәрмеңкесі өтті. Әр жылдары жәрмеңкеде қазақ әдебиетінің қайталанбас классиктерін, еліміздің болашақ мәдениет және өнер қайраткерлерін байқауға болады.
Сондықтан Республика күні қарсаңында “Наурыз” алаңында өткен іс-шараның негізгі әрекеті театрландырылған қойылым болды. Сахнаға атпен және вагонмен қазақ халқының тарихи аңызға айналған ұлдары мен қыздары: Қажымұқан Мұнайтпасов, Балуан Шолақ, Біржан-сал, Майра Уәлиқызы және т.б. келді, олар тірі кезінде Қоянды жәрмеңкесіне барды.
Айтпақшы, тарихшылар Қоянды жәрмеңкесінде 1923 жылы маусымда Қажымұқан балуаны Қытай балуаны, Үндістан, Корея, Жапония және Сингапур чемпионы Мао Дэн Фумен соғысқанын айтады. Жекпе-жек Мұнайтпасовтың жеңісімен аяқталды.
Іс-шараға қатысқан Шыңғыс қаласы әкімінің орынбасары Мұқан барлығын мерекемен құттықтады. Ол атап өткендей, Шымкент мегаполис бола тұра, ауыл шаруашылығы кластерін дамытуды жалғастыруда.
“Шымкентте өңдеуші ауыл шаруашылығы саласын дамыту үшін 12,5 миллиард теңге тартылуда. Қала кәсіпорындары 45 мың тоннаға дейін ауыл шаруашылығы өнімін өңдей алады”, – деді әкім орынбасары.
Ол сондай-ақ қаланың экономикасы мен ауыл шаруашылығын дамытуға зор үлес қосқан шымкенттіктерге марапаттар, алғыс хаттар мен грамоталар табыс етті.
