Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтенов биыл ашылған Тассай шағын ауданындағы «Зияткер Тұран» жеке мектебінде болды. Ол оқыту шарттарымен танысып, педагогтармен әңгімелесті, деп хабарлайды үшінші мегаполис әкімдігінің баспасөз қызметі.
Қаратау ауданындағы бұл оқу орны 816 орынға есептелген және үлгілік стандарт бойынша үш қабаттан тұрғызылған. Бір ауысымда мектеп 340 оқушыны қабылдайды. Корпуста оқу кабинеттерінен басқа 260 балаға арналған асхана, акт залы, шеберхана, компьютерлік сынып, спорт залы орналасқан.
Мектепке барған кезде қала басшысы кәсіпкерлердің білімге салған инвестициялары осы саладағы бәсекелестіктің дамуына ықпал ететінін атап өтті. Ал бәсекелестік өз кезегінде білім беру қызметтерінің сапасын арттыруға және нәтижесінде оқушылардың білім деңгейіне ықпал етеді. Мұрат Әйтенов бірнеше рет атап өтті: Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылдың соңына дейін үш ауысымды және апатты мектептерді жою туралы тапсырмасын іске асыру үшін жалпы мектептік білім беру саласына көбірек жеке кәсіпкерлерді тарту қажет.
Естеріңізге сала кетейік, қалада қазіргі заманғы жекеменшік мектептердің құрылысы белсенді дамып келеді – Шымкент оларды іске қосу бойынша көшбасшылар қатарында. Бұған дейін үшінші мегаполистің білім басқармасы жекеменшік мектептер санының артуы бюджетке түсетін жүктемені азайтуға, орын тапшылығын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік беретінін хабарлаған болатын. Инвесторлар үшін дәл осы салаға қаражат салу — сұраныс кепілдігі бар табысты және ұзақ мерзімді бизнес жоба. Айта кетейік, жан басына шаққандағы қаржыландыру жүйесін енгізумен Шымкенттің 87 жекеменшік мектебінде 31 225 оқушы білім алуда. Ал 151 мемлекеттік білім беру мекемесіндегі балалар саны биыл 21 6735-ке жетті.
Ал Шымкентте жекеменшік мектептер дамып, қолдау тапқандықтан, біз жекеменшік мектептердің негізгі артықшылықтарын еске түсіруді ұйғардық. Біріншіден, бұл-жеке көзқарас, тереңдетілген ағылшын және инновациялық жобалар.
Естеріңізге сала кетейік, 2019 жылдан бастап мемлекет оқушыларды жеке білім беру мекемелерінде оқытуды қаржыландырады. Бұл «ақша балаға кетті»деп аталады. Бюджет ақшасы оқушыларды алу үшін Haileybury, Miras, Galaxy… сияқты қымбат жеке мектептерге барды Бұл не болуы керек және мемлекет неге бай жеке мектептерді де, қарапайым мемлекеттік мектептерді де бірдей қаржыландыруға шешім қабылдады.
«Мемлекет жеке мектептерге демеушілік жасамайды, бірақ ата-аналардың таңдауын қолдайды: баланы мемлекеттік мектепте оқыту немесе, мысалы, қосымша бағдарлама немесе жақсы жағдайлар үшін қосымша ақы төлеу арқылы оны жеке мектепке ауыстыру. Бюджеттік ақша енді оқушы келген оқу орнына жіберіледі. Егер оқушы кетіп қалса-оның артынан басқа оқу орнына ақша да кетті.»,- деп түсіндірді Шымкент қаласының білім басқармасы тілшімізге.
Сондай — ақ, ведомство мемлекеттік тапсырысты жеке мектептерде орналастыру жөніндегі шара осы сегментті дамытуға және мемлекеттік мектептерді аздап түсіруге мүмкіндік бергенін атап өтті. Құрылыс елдегі демографиялық және көші-қон процестеріне сәйкес келмейді. Бүгін ғана салынған мектеп үш ауысымға айналды. Тек мемлекеттік құрылыспен ғана біз оқушы орындарының тапшылығы мәселесін ешқашан шешпейміз, тиісінше, сапа зардап шегеді. Бұл мәселеде жеке бизнес жақсы көмек бола алады. Дамыған елдерде жекеменшік мектептердің үлесі жалпы санның 12% — дан 29% — на дейін құрайды, ал Қазақстанда бұл көрсеткіш небәрі 1,5% — ға тең.
2016-2017 жылдарға дейін елде жеке мектептер аз болды және олар негізінен мегаполистерде орналасқан. Жан басына шаққандағы қаржыландыру және жекеменшік мектептерде мемлекеттік тапсырысты енгізу Осы шеңберді кеңейтуге мүмкіндік берді – жекеменшік мектептер Қазақстанның түрлі қалаларында пайда бола бастады. Осыдан тек бюджет қана емес, ата-аналар мен оқушылар да пайда көрді. Жекеменшік мектептерде оқыту ертегі сомасына жұмсалатыны-республикадағы жекелеген жағдайлар. Жалпы, жеке мектептердегі ақы көптеген қосымша сабақтарды қамтиды. Мысалы, Шымкентте ай сайынғы төлем 20-25 мың теңгені құрайтын мектеп ашылды. Бұл тамақтану кіретін күндізгі мектеп.
Ал мемлекеттік мектептер ешқайда кетпейді, яғни оқушылардың көпшілігі үшін мүлдем тегін болып қалады. Біз тек мектептерді түсіруге және үш ауысымдық оқытуды жоюға және сыныптарда оқушылардың стандартты санын қамтамасыз етуге тырысамыз. Келісіңіз, сыныпта 40-45 оқушы болған кезде, жеке жұмыс мүмкін емес және балалар материалды әлдеқайда нашар сіңіреді.
